3 Yaşındaki Çocuğum Konuşmuyor? Ne Yapmalıyım?

3 yaşındaki çocuğum konuşmuyor? Çocukları belirli bir olgunluğa erişmiş ve doğal şartlarda konuşmaya başlaması gereken yaşlarda olmasına rağmen konuşamamaları nedeniyle ebeveynler , “4 yaşındaki çocuğum konuşmuyor?” “Çocuğum neden konuşmuyor?” gibi soruları çoğunlukla soruyorlar. Peki, bir çocuğun doğal akışında konuşması gereken yaşları ve neden konuşmadıkları üzerine araştırmalar ne diyor.

Bebekler belirli bir evreye geldiklerinde söyledikleri ilk kelimeler çoğunlukla “Anne. Baba.” olur. Bu tüm dünyada söyleyiş tarzları değişse de aynıdır ve bu sözlerin söylendiği gün evladını seven ebeveynler için tarihe geçen bir gündür.

Fakat aileler çocuklarının belirli bir yaşa gelmesinin ardından akranlarına nazaran konuşma açısından geride kaldıklarını farkettiklerinde kaygılanır ve bu kaygı nedeniyle uykusuz geceler dahi geçirebilirler. Örneğin, 2 çocuk sahibi bir anne ilk çocuğunun 2. çocuğunun yaşlarında çoktan konuşmaya başladığı düşüncesi nedeniyle kaygılanır ve doktor doktor gezerek “Çocuğum neden konuşmuyor?” sorusunu sorabilir.

Ancak bu gibi durumlarda hemen paniğe kapılmak size hiçbir fayda sağlamaz. Çünkü gelişimde bireysel farklılıklar vardır. Çocuğunuz abisiyle veya ablasıyla aynı yaşta, aynı zamanda, aynı gelişimi gösteremeyebilir. Aksine bir durumda da abisinin geri kaldığı bir konuda kardeş ön plana çıkabilir. Burada her insanın, her çocuğun özel olduğunu bir kere idrak etmemiz gerekir. Bazı çocuklar dil gelişiminde diğerlerinden önde giderlerken bazıları geri kalabiliyor ve sonradan açılabiliyorlar. Bu bir dereceye kadar endişe gerektirmeyen bir husustur çoğu zaman.

Çocuklarda Dil Gelişimi Nasıl Olur? Dil Gelişimi Aşamaları Nasıldır?

Konuşma aşamasına gelen küçük çocukların %15 ile %25’inde bir tür iletişim bozukluğuna rastlanıyor. Erkek çocuklarda ise kızlara oranla dil gelişiminin daha yavaş gerçekleştiği gözlenir. Çoğunlukla bir çocuğa “3 yaşındaki Çocuğum Konuşamıyor“, ” Geç konuşan çocuk” diyebilmemiz için 18-20 aylık olmasına rağmen 10 kelimeden daha az kelime kullanması veya 21-30 aylık olmasına rağmen 50 kelimeden az kelime kullanıyor olması şartı koşulur.

Bebeklerin çoğunun 12 aylık olduklarında “Anne. Baba” diyebilmesi uzmanlar tarafından beklenir. Bunun yanı sıra alıcı dil konumunda sizin söylediğiniz basit cümleleri de anlayabilmelidirler. Örneğin; “Bana oyuncağı ver” dediğinizde göz teması kurup, durup sizi dinlediğini, söylediğinizi farkettiğini belli eden tavırlara girdiğini anlarsınız.

Amerikan Pediatri Akademisi, çocuklarda ilk 5 yılda dil gelişimi açısından olması gereken özellikleri şu şekilde sıralar.

• 2 yaşına gelmiş bir çocuk 2-3 kelimelik cümleler kurabilmeli ve basit cümleleri, istekleri anlayabilmelidir. Ayrıca aile içerisinde, büyüdüğü ortamda kullanılan bazı kelimeleri tekrar edebilmelidir.
• “3 yaşındaki çocuğum konuşmuyor” demeden önce. Çocuğunuz 3 yaşına geldiğinde “Ahmet mutfaktan oyuncağını alıp bana getirir misin?” gibi 2 adımlı veya 3 adımlı istekleri yapabilmesi beklenir. Çevresindeki tüm yaygın nesneleri tanıyabilmeli ve kendisi ile iletişim kuranları anlayabilmelidir. Akrabalar, eve gelen misafirler veya aile dışından herhangi bir kişi ile konuştuğunda konuşması anlaşılabilecek derecede olmalıdır.
• 4 yaşına gelmiş bir çocuktan ise sorular sorması, aynı ve farklı kavramları ayırt edebilmesi ve anlamlandırabilmesi, etrafında geçen konuşmalardaki temel cümle yapısına hakim olması beklenir. Evet, 4 yaşına kadar bir çocuğun anlaşılır konuşması beklenir fakat çocuğunuz bazı kelimeleri telaffuz sorunu yaşıyorsa burada da çoğu zaman endişe edilecek bir durum yoktur.
• 5 yaşındaki bir çocuk ise sizin ona anlattığınız bir hikayeyi veya eşinizle aranızda geçen bir olayı size tekrar anlatabilmelidir. Kurduğu cümlelerde en az 5 kelime kullanabilmelidir.

Her çocuğun özel olduğunu ve gelişimde bireysel farklılıklar gözlenebileceğini söylemiştik. Bu nedenle çok ufak konuşma sorunlarının düzelmesi için beklenebilir. Bunun yanı sıra bazı çocuklar iletişimde ifade etme aşamasında geride kalmış gibi gözükseler de alıcı dil yani söylenenleri anlama kısmında gayet iyi olabilirler. Bu nedenle bir çocuğun konuşmasında gecikmeler yaşanıyor olsa dahi alıcı dilinin de ne durumda olduğuna bakmak gerekir ciddi manada endişelenmek için. Alıcı dil, geç konuşanları gelişimsel gecikmeleri olan çocuklardan ayırmak için yararlı bir belirleyicidir.

Ne Zaman Endişelenmeliyiz?

Çocukların dil gelişiminde bireyden bireye farklılar gözlenebilmesi ve gelişimdeki bireysel farklılıklara dikkat edilmesi hususu eğer bu gelişim ciddi seviyelere ulaşıyorsa geri plana alınır. Aşağıda endişe duymamız gereken durumlar hakkında bazı bilgiler yer alıyor.

• Çoğu anne ve baba bebeklerinin ilk yılında kendi kendine söylendiğini farketmiştir. Bu noktada bebeklerin tüm tüm ünsüz harfleri söylenmeleri beklenir. Bu konuda bir farklılık görüyorsanız doktora danışabilirsiniz.
• İkinci ve bence en önemli husus taklit etme yeteneğidir. Bebeklerin etraftaki konuşmaları taklit etmesi olmazsa olmaz gelişim basamaklarından birisidir. Eğer çocuğunuz siz “Anne” dediğinizde taklit etmiyorsa ve geridönüt vermiyorsa doktora başvurmalısınız.
• Küçük bir çocuk açıkça “l”, “r” ve “s” seslerini söylemezse endişelenmeyin. Iowa Üniversitesi Engelliler ve Gelişim Merkezi‘nde konuşma dili patoloğu Debora Downey, bu özel sesleri oluşturma yeteneğinin zamanla gelişme eğiliminde olduğunu, ancak bazı çocuklarda belki 7 yaşına kadar gelişmediğini söylüyor.  Downey, “Bu çocuklar size adlarını söyleme konusunda isteksiz olabilirler ve sosyal olarak geri çekilebilirler” diyor.

Çocuğunuzun Konuşmasında Sorun Olduğunu Düşünüyorsanız

Çocuğunuzun konuşmasın bir sorun olduğunu farkediyorsanız öncelikle mutlaka bir çocuk doktoruna gözükün. Sağdan soldan duyduğunuz, “Bizim çocukta da olduydu bir şey olmaz” cümlelerine aldanmayınız. Her çocuk farklı ve özeldir. Konuşma ve dil gelişimi çok kritik bir husustur. Eğer çocuk konuşma aşamasında sorun yaşarsa bu tüm hayatını etkiler. Dil gelişim alanında uzman bir doktor ile yapacağınız görüşmelerde evladınız için gereken testler uygulanacaktır.

Eğer çocuğunuzun bir duyma problemi olduğundan şüpheleniyorsanız işitme testi için alanında uzman bir odyologa gitmelisiniz.

Eğer zamanında gerekenleri yapmazsanız çok ciddi sonuçlar doğabilir.  Dil ile ilgili kalıcı sorunlar ortaya çıkabileceği gibi okul hayatında da öğrenme güçlükleri yaşayabilir ve arkadaşları tarafından zorbalığa uğrayabilir. İletişim hayatın bel kemiğidir. Hayatın temelidir. Dil olmadan hayat olmaz. Tüm canlılar ve evren arasında bir bağ bir anlaşma dili vardır.

2002‘de Bryn Mawr Koleji araştırmacıları tarafından yapılan bir araştırma, 24 ila 31 aylıkken konuşmakta zorluk çektikleri tespit edilen çocukların, ilkokulun ilk yıllarında okumakta zorlandıkları ve “heceleyerek okuyan öğrenci” olma eğiliminde oldukları ve kelime dağarcıklarının zayıf olduğu sonucuna ortaya çıktı.

#LÜTFEN! Etrafınızdaki insanların daha büyür, büyüdükçe düzelir gibi söylemlerinden ziyade doktorların dediklerine itimat edin.

Çocuğun Dil Gelişimine Nasıl Olumlu Katkıda Bulunabiliriz?

Çocuğunuzun normal konuşma ve dil gelişimini desteklemek için:

Evladınızın dil gelişimine yapabileceğiz en büyük destek onunla her an konuşabilmektir. Banyo yaptırırken, yemek yediriken, emzirirken, bezini değiştirirken içinizden geldiği gibi bebeğinizle konuşun. Mesela yemek yaparken çocuğunuza yemeği nasıl yaptığınızı anlatın. Anlamayacak biliyorum siz anlatın o sizi duyar.

• Diyelim ki çocuğunuz en fazla 3 kelimelik cümleler kuruyor. Siz bunu 4 en fazla 5 kelimeye çıkarın. Çok fazla karmaşık cümleler kurup da küçüğü bunaltmayın 🙂
• Bebek her zaman anneye odaklanır. Eğer arasındaki bağda bir kopukluk yoksa veya anneden çok başka bir kişi (bakıcı gibi) vakit geçirmiyorsa. Bu yüzden anne olarak bebeklikten beri rol model olun. Seçtiğiniz bakıcının nasıl konuştuğuna dikkat edin! Sonra istenmedik sonuçlar doğabilir.
• Bebeğinize şarkı söyleyin ve ona kitap okumayı unutmayın.

Kaynaklar: Marilyn C. Agin, MD, developmental pediatrician, New York City. Debora Downey, MS, CCC-SP, University of Iowa Health Care, Iowa City, Iowa. Diane Paul-Brown, PhD, American Speech-Language-Hearing Association, Rockville, Md.